Döküm süreci, metalin belirli bir formu alması için tasarlanmış kalıba döküldüğü bir işlemdir. Bu süreçte, yolluklar ergimiş metalin kalıba doğru akmasını sağlar, çıkış yerleri ise kalıp içindeki hava ve gazların dışarı atılmasına yardımcı olur. Yolluk ve Çıkış yeri doğru bir şekilde tasarlanır ve konumlandırılırsa, döküm kalitesini büyük ölçüde artar.
İşte yolluk ve çıkış yeri tespitinde dikkate alınması gereken temel adımlar:
1. Döküm Parçasının Analizi
Her şeyden önce, dökülecek parçanın geometrisi, boyutu ve fonksiyonu dikkatlice analiz edilmelidir. Parçanın karmaşıklığı, boyutları ve kalınlık değişimleri, yolluk ve çıkış yerlerinin konumlarını belirlemede kritik faktörlerdir.
2. Ergimiş Metalin Akış Yönü
Ergimiş metalin kalıp içerisinde nasıl hareket edeceğini anlamak, yollukların en uygun yerlerini belirlemekte yardımcı olur. Metalin akış yönü, türbülans oluşumunu engellemek için mümkün olduğunca düzgün ve kesintisiz olmalıdır.
3. Türbülansın Engellenmesi
Metalin kalıpta türbülans oluşturmadan akmasını sağlamak önemlidir. Türbülans, hava kabarcıkları ve diğer döküm kusurlarının oluşumuna neden olabilir. Yolluk ve çıkış yerlerinin doğru konumlandırılması, bu türbülansları minimize eder.
4. Soğuma Hızı
Döküm parçasının homojen bir şekilde soğumasını sağlamak için yollukların ve çıkış yerlerinin stratejik olarak konumlandırılması gerekir. Aksi takdirde, eşitsiz soğuma, çatlaklara veya deformasyonlara neden olabilir.
5. Gazların Çıkışı
Çıkış yerlerinin doğru konumlandırılması, hava ve gazların kalıptan etkili bir şekilde atılmasını sağlar. Bu, gaz cepleri veya porozitenin oluşmasını engeller.
6. Simülasyon ve Test
Günümüzde, yolluk ve çıkış yerlerinin tespiti için bilgisayar simülasyonları yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu simülasyonlar, metalin akışını, soğumasını ve olası kusurları önceden tahmin ederek tasarımın optimize edilmesine yardımcı olur.
7. Deneme ve Hata
Bazen, en iyi yolluk ve çıkış yeri konumlandırması, pratik deneyimler ve döküm sonuçlarının değerlendirilmesi ile elde edilir. İlk döküm sonuçlarına göre yolluk ve çıkış yerlerinde değişiklikler yapılabilir.
Yolluk Yerinin Tespiti Nasıl Yapılır?
Aşağıdaki noktalar göz önüne alınır.
- Dökümün rahatlığı
- Ergimiş metal banyosunun düzgün bir şekilde kalıbın içine dağıtılması
- Yolluktan çıkacak çıkışların boylarının güzel olması
Çıkışların Yerinin Tespiti Nasıl Yapılır?:
Şu noktalara göre seçim yapılmalıdır.
- Kalın kısımdan giriş yapılmalıdır.
- Herhangi bir dirence maruz kalmadan kalıp içerisine kolayca girebilmelidir.
- Son işlem yapılırken, yolluklar rahatça kesilerek alınmalıdır.
Yatay Yolluklara Çıkış Bağlanması:
Yatay yolluklara çıkış bağlayacağımız zaman aşağıda belirtilen hususları göz önünde bulundurmalıyız:
- Çıkışların, yolluktan ayrı bir yere, yatay yolluğun uzantısına doğru yapılırsa,
- Çıkışlar, metal banyosunun akış yönünün aksine yerleştirilirse,
- Metal banyosunun akış yönüyle aynı yöne yerleştirilirse (ki bu durumda cüruf kolaylıkla akarak geçer)
- Yatay yollukların her iki tarafa da çok yakın olması.
Yatay yolluk, çıkış ve kalıp arasındaki mesafeler, bu mesafe dar olduğu zaman kalıp yüzeyinden parça kopmalarına sebep olur. Bu mesafe çok uzun olduğu zaman çıkışarın de boyu uzun olur ve sonuçta çıkış uzantılarında POROZİTE yani döküm boşlukları meydana gelir.
