Dökümde yolluk dizaynı, genellikle döküm parçanın kullanılacağı yer, işlevi ve tasarım gereksinimleri dikkate alınarak yapılır.
Yolluk Dizaynı Yaparken Dikkate Alınması Gereken Parametreler Nelerdir?
Kullanım Amacı:
Döküm parçasının kullanılacağı yer ve amacını belirleyin. Örneğin, endüstriyel bir makinede kullanılacaksa, makinanın ihtiyaçlarına uygun bir yolluk tasarımı yapılmalıdır.
Malzeme Seçimi:
Yolluk malzemesini seçerken, kullanım koşullarını göz önünde bulundurun. Dayanıklılık, aşınma direnci ve kimyasal dayanıklılık gibi özelliklere odaklanın.
Boyutlar:
Yolluğun boyutları, döküm parçasının yerleştirileceği alana ve işlevine bağlı olarak belirlenmelidir. Boyutlar, döküm parçasının stabilitesi ve işlevselliği için önemlidir.
Şekil ve Tasarım:
Yolluğun şekli ve tasarımı, döküm parçasının işlevselliğini etkiler. Yolluk, döküm parçasının ağırlığını ve stresini taşıyabilecek şekilde tasarlanmalıdır.
Montaj ve Bağlantı Noktaları:
Yolluğun montajı ve bağlantı noktaları, döküm parçasının diğer parçalarla nasıl birleştirileceğini belirler. Montajın kolay ve güvenilir olması önemlidir.
Yüzey Kaplaması:
Yolluk üzerindeki yüzey kaplaması, korozyon direnci, aşınma direnci ve estetik açıdan önemlidir. Yüzey kaplaması, döküm parçasının kullanım koşullarına uygun olmalıdır.
Termal Davranış:
Döküm parçasının kullanılacağı ortamdaki sıcaklık değişimlerini göz önünde bulundurun. Yolluk, bu termal değişimlere dayanabilecek şekilde tasarlanmalıdır.
Maliyet:
Tasarım sürecinde maliyet faktörlerini de dikkate alın. Malzeme seçimi, işçilik ve üretim süreçleri maliyeti etkileyebilir.
Standartlara Uygunluk:
İlgili endüstri standartlarına ve yönergelerine uygunluğu kontrol edin. Bu standartlar, döküm parçaların belirli kalite ve performans kriterlerine uygun olmasını sağlar.
Tasarım sürecinde, mühendislik bilgisi ve tecrübe, başarılı bir yolluk dizaynının temelini oluşturur. Ayrıca, tasarımın prototip testleri ve iyileştirmeleri yapılmalıdır.
Yolluk Tasarımında Kullanılabilecek Stratejiler Nelerdir?
Çoklu Yolluklar:
Parça içine birden fazla yolluk yerleştirerek metalin farklı bölgelerden aynı anda akmasını sağlayabilirsiniz. Bu, homojen bir dolgu sağlamak için faydalı olabilir.
Yatay ve Dikey Yolluklar:
Hem yatay hem de dikey yönlere yerleştirilmiş yolluklar, metalin farklı yönlere eşit şekilde yayılmasına yardımcı olabilir. Bu, parça içindeki stresleri dengelemeye ve deformasyonları azaltmaya yardımcı olabilir.
Özel Şekilli Yolluklar:
Yollukları parçanın şekline uygun olarak tasarlamak, metalin daha iyi akmasını sağlayabilir. Örneğin, karmaşık geometrili bir parça için özel olarak tasarlanmış yolluklar kullanılabilir.
Spiral Yolluklar:
Yollukları spiral bir şekilde yerleştirmek, metalin dairesel bir hareketle akmasını sağlayabilir. Bu, homojen bir şekilde dökümü destekleyebilir.
Kademeli Yolluklar:
Yollukları parça içinde belirli bir sıra veya kademe üzerinde yerleştirmek, metalin adım adım dolmasını sağlayabilir. Bu, istenmeyen hava kabarcıklarının oluşumunu önleyebilir.
Kombinasyonlar:
Farklı yolluk tasarımı tekniklerini kombinleyerek, optimum döküm performansını elde etmek mümkündür.
Örneğin, birleşik yatay ve dikey yolluklar kullanılabilir.
Yolluk dizaynı yaparken bir diğer uygulama şekli; birinci dik yolluk ve yatay yolluktan sonra ikinci bir yolluk daha yerleştirmektir. Birinci yollukta meydana gelen pislik, metal ile birlikte ikinci yolluğa geçerek burada cürufa çıkar, yani metalin üst kısmında toplanır.
Yolluk dizaynı yaparken; ideal olarak, memeler parça içine metalin tekdüzen bir şekilde akmasını sağlayacak şekilde yerleştirilmelidir.
Bu amaçla her bir çıkış kesit alanı sırası ile değiştirilmelidir. Ancak bu durum pratik halde oldukça zordur ve birçok tekdüzen ölçülerde yatay yolluk ve memeler kullanılır.
Yolluk dizaynı yaparken nelere dikkat edilmeldir?
- Ergimiş banyo akışının bütün memelerde düzgün olmasına dikkat edilmelidir.
- Yatay yollukların genişlemesi ile de hız azalmalıdır.
- Basınç ise, yatay yolluklardan geçerken meydana gelen sürtünmeden dolayı artmalı ve yatay yolluğun sonunda en yüksek değeri almalıdır.
- Efektif yolluk yüksekliği de dikkate alınmalıdır.
Yatay yolluklarda kavis varsa burada kayıplar meydana gelir.
Kayıp miktarları aşağıdaki gibidir.
Kavis Açısı 30°~ 40° Kayıp 0,15
Kavis Açısı 60° Kayıp 0,40
Kavis Açısı 90°-120° Kayıp 1,50-1,80
Kavis Açısı 135° Kayıp 2,00