Yolluk, döküm sürecinde erimiş metalin kalıba aktarılmasını sağlayan kanal sistemidir. Döküm yapılırken, eriyik metal önce yolluktan geçer, ardından besleyicilere ve en sonunda döküm parçasının kalıbına ulaşır.
Tavsiye yolluk oranları, dökülecek malzemeye, döküm yöntemine, parça geometrisine ve dökümün karmaşıklığına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Ancak genel olarak bazı temel prensipler şunlardır:
- Yüksek Erimişlik Noktasına Sahip Metaller: Daha geniş yolluklar, yüksek erime noktasına sahip metaller için (örneğin çelik) önerilir çünkü bu metaller daha hızlı soğur.
- Kompleks Geometri: Kompleks bir geometriye sahip parçalar için, dökümün eşit olarak dağılmasını sağlamak için dikkatli yolluk tasarımı gereklidir.
- Türbülansı Önleme: Metalin kalıba düzgün bir şekilde akmasını sağlamak için yolluğun bir bölümü daraltılabilir. Bu, metal akışındaki türbülansı azaltır.
- Besleme Kontrolü: Yolluk, metalin besleyicilere ve ardından kalıba doğru eşit bir şekilde akmasını sağlamalıdır.
Yolluk Oranları Neden Önemlidir?
- Akış Hızı: Yolluğun boyutları ve şekli, eriyik metalin kalıba ne hızda gireceğini belirler. Bu, metalin kalıpta nasıl donacağını ve son döküm parçasının mikroyapısal özelliklerini etkiler.
- Türbülansın Kontrolü: Yanlış tasarlanmış bir yolluk, erimiş metalin türbülansla akmasına neden olabilir. Bu türbülans, metalin oksijenle reaksiyona girmesine ve döküm parçasında kusurların oluşmasına neden olabilir.
- Soğuma Hızı: Yolluğun tasarımı, metalin soğuma hızını da etkiler. Düzgün bir soğuma, döküm parçasının homojen bir mikroyapıya sahip olmasını sağlar.
- Malzeme Ekonomisi: Yolluğun optimizasyonu, döküm sürecinde malzeme tasarrufu sağlar ve israfı azaltır.
Dökme Demir, Malleable Dökme Demir, Çelik için Tavsiye Yolluk Oranları
Dik Yolluk Kesit Alanı: Yatay Yolluk Toplam Kesit Alanı: Çıkış Toplam Kesit Alanı
Yolluk oranları, genellikle dökme demir, malleable dökme demir ve çelik gibi metallerin fiziksel özellikleri, döküm süreçleri ve parça geometrileri gibi birçok faktöre bağlı olarak belirlenir.
Aşağıda bazı genel yolluk oranlarına dair bilgiler verilmektedir, ancak bu oranlar, belirli bir döküm uygulamasına göre değişiklik gösterebilir:
Dökme Demir:
Yüksek sıcaklıktaki viskozitesi nedeniyle dökme demir için genellikle geniş yolluklar tavsiye edilir.
Yolluk oranı: 1:4 ile 1:2 arasında değişebilir.
Malleable Dökme Demir:
Malleable dökme demir, dökme demire göre daha kontrol edilebilir bir soğuma profiline sahip olabilir.
Yolluk oranı: 1:3 ile 1:2.5 arasında değişebilir.
Çelik:
Çelik, yüksek bir erime sıcaklığına sahip olduğu ve hızla soğuduğu için daha büyük yolluklar gerektirebilir.
Yolluk oranı: 1:2.5 ile 1:1.5 arasında değişebilir.
Bu oranlar, genel bir bakış sağlamak amacıyla verilmiştir ve belirli bir döküm uygulaması için uygunluğunu belirlemek adına daha ayrıntılı bir inceleme ve hesaplama yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, kullanılan döküm yöntemi, kalıp malzemesi, döküm parçasının geometrisi ve boyutları gibi diğer faktörler de yolluk oranını etkileyebilir.
