SDD’nin fiziksel ve mekanik özellikleri kendine hastır. Bu özellikleri nedeniyle metal sektöründe oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır. Sfero dökme demirin uygun maliyetler ile dökülebilir ve işlenebilir olması ayrıca ısıl işlem yapılabilmesi de kullanımını daha da arttırmaktadır.
Bu özelliklerinin yanı sıra aşağıda SDD’nin fiziksel ve mekanik özellikleri de sıralanmaktadır.
Çekme Dayanımı
Sfero dökme demir çeşitlerinde çekme mukavemeti döküm hali ve uygulanan ısıl işlem reçetelerine bağlı olarak 350 Mpa-1200 Mpa aralığında farklı değerler almaktadır Bu geniş aralık ve uzama gerinim diyagramının çelik ile benzer olması kullanım alanını da yaygınlaştırmaktadır.
Çok ferritik az perlitik yapıdan az ferritik çok perlitik yapıya doğru çekme mukavemeti akma dayanımı ve sertlik yükselir Buna karşın yüzde uzama değerleri düşer.
Akma Dayanımı
Sfero dökme demiri gri dökme demirden ayıran en önemli özellik akma dayanımıdır. Gri dökme demirlerde bu özellikten bahsedilemez. 350 Mpa çekme dayanımı olan bir sfero dökme demirde minimum 220 Mpa akma dayanımı olur.
Kullanılan alaşım elementlerine bağlı olarak 600 Mpa çekme dayanımı olan sfero dökme demirde minimum 300 Mpa, 900 Mpa çekme dayanımına sahip olan sfero dökme demirde ise minimum 600 Mpa akma dayanımı elde edilebilir.
Sfero dökme demirin akma dayanımı temper dökümlerden yüksektir. Bu özellik nedeniyle kalıcı deformasyona uğramadan ağır yükleri taşıyabilirler,
Uzama
Sfeto dökme demirleri gri dökme demirden ayıran en önemli özelliklerden biri uzama özelliğidir. Bu nitelik çelik ile benzeşme gösterir.
Düşük çekme dayanımına sahip 350- 22 malzemede uzama değerleri minimum % 22 olmaktadır. 600-700 Mpa yüksek çekme dayanımına sahip SDD lerde perlit miktarının artışı ile doğru orantılı olarak uzama değerleri %3 e kadar düşer. Ancak yeni nesil malzemeler de çekme mukavemeti 600 Mpa iken uzamalar %10 değeri ne çıkabilmektedir
Sertlik
SDD lerde sertlik alaşım elementleri ne bağlı olarak artan perlit miktarı ve çekme mukavemeti parelel biçimde artış gösterir. Minimal alaşım içeren perlitik dökümlerde sertlik maksimum 160 BHN seviyelerinde iken paralitik dökümlerde 300 BHN değerlerine ulaşmaktadır
Döküm halinden daha yüksek yüzey sertlikleri elde edebilmek için farklı ısıl işlem reçeteleri uygulamak mümkündür.
Darbe dayanımı
SDD lerin GDD lere oranla farklı olduğu noktalardan biri de darbe dayanımıdır. Ferrit fazının tokluğu arttırması nedeniyle ferritik SDD daha yüksek bir darbe dayanımına sahiptir.
GDD Matris yapısındaki yapraksı grafit yapısı çatlakların oluşmasını ilerlemesini teşvik eder ki bu da GDD nin düşük darbe direnci sergilemesine neden olur.
Isı İletimi
GDD , SDD ye oranla grafit fazının daha fazla hacim kaplamasından ötürü daha iyi bir performans sergiler. Bundan ötürü özellikle ısı transferinin önemli olduğu kampana fren diski ve benzeri gibi birkaç istisna dışında GDD daha çok tercih edilir.
Yorulma ve Aşınma direnci
Yorulma direnci; yorulma mukavemetinin çekme mukavemeti ne oranı olarak ifade edilir. SDD Karbonlu dövme çeliklerden daha yüksek bir yorulma direncine sahiptir
SDD dinamik ve statik yükler altında mukavemet ,yorulma ve aşınma direnci açısından çok iyi bir performans sergiler. Bu nedenledir ki dişli imalatın da çelik dışında oldukça yaygın olarak kullanılır
Termik Şok Dayanımı
SDD yapısındaki küresel nodüller vasıtasıyla çatlakların ilerlemesine engel olur . Ferritik SDD
perlitik SDD ‘ye oranla termik şoklara daha dayanıklıdır. Bu özellikleri nedeniyle sıcak hadde
merdaneleri de daha çok kullanılır.
Korozyon Direnci
SDD ve GDD korozyon direnci açısından benzerlik gösterir. Nitekim deniz suyu alkaliler ve
zayıf asitlere karşı çeliğe oranla daha iyi performans gösterdiklerini den Deniz, Kimya ve
Petrol endüstrisinde oldukça yaygın olarak kullanılırlar.
SDD’lerin %4 ve daha yüksek silis içeren tipleri korozyona karşı daha yüksek bir mukavemet gösterirler. Hatta krom ve molibden kullanımı da SDD’nin korozyon direncini ek katkı sağlar.
Sürünme Direnci
Perlitik Sfero Dökme Demir 482 ºC dereceden daha düşük sıcaklıklarda, Ferritik Sfero Dökme Demir 482 ºC daha yüksek sıcaklıklarda daha iyi sürünme direncini sahiptir.
Yine yüksek silisli yeni nesil ferritik SDD ve yüksek silisli molibden içeren SDD de yüksek sürünme direncine sahiptir.
Titreşim Söndürme
SDD yapısı grafitlerin küresel şekilde olması GDD den daha düşük bir titreşim özelliği göstermesine sebep olur. Fakat çelikten daha iyi bir titreşim söndürme özelliğine sahiptir.
Kaynak :Yollu, E. (2020). Sfero Dökme Demir Üretim Pratiği. Aveks A.Ş.
Sfero Dökme Demirin Özellikleri Nelerdir?
Sferonun Mikro Yapısı Nasıldır?
Sfero Demirin Kullanım Alanları Nelerdir?
Sfero Demirin Fiziksel Özellikleri Nedir?
Sfero Dökme Demirin Özellikleri Nelerdir?
Sfero Demirin Mikroyapısı ve Kontrolü
Sferonun Mikroyapı ve Isıl İşlem Durumu Nedir?
- 9.9
-
Kaç kişi oy kullandı (18)
10