Paslanmaz Çelik ve Yüksek Alaşımlı Çelikler ‘de Sıvı Metal Temizliği Nasıl Yapılır?

“Okudum, Unuttum”, “Gördüm, Hatırladım”, “Yaptım, Öğrendim” Konfüçyüs

Geçen ay yazdığım “Çelik Dökümde Sıvı Metal Temizliği Nasıl Yapılır? ”yazımda da belirttiğim gibi bu ay Paslanmaz Çelik ve Yüksek Alaşımlı Çelikler ‘de  Sıvı Metal Temizliği hakkında pratik bilgiler vermeye devam edeceğim.

Paslanmaz Çelikler ‘de Sıvı Metal Temizliği:

304, 316 vb. kalitede östenitik paslanmaz çelik dökümünde sıvı metal temizliği ocakta nötr
astar kullanımını gerektirir. Dökümde kullanılan potalarda da alümina silikat esaslı pota
malzemelerinin kullanılması esastır. Ancak bu malzemelerle ilgili tedarikçi firmalardan bilgi
almak faydalı olacaktır.

Yine ergitme de kullanılacak hurdanın temizliği açısından, stabil bir hurda yani mümkünse
aynı kalitede hurda kullanımı tercih edilmelidir.

Ergitme sırasında ocağın frekansı en önemli parametredir. Çünkü yüksek frekanslı ocaklar,
sıvı metal içine  girecek safsızlıkları minimize eder.

Ocak kapasitesi ve frekansına göre sıvı metalden cüruf almada ince perlit kullanılması
faydalı olmaktadır.

Diğer bir husus; ocakta istenilen döküm sıcaklığına gelindiğinde, Argon ile sıvı metalin
yıkanması işlemidir.

Ocakta ve potada metalik silis kullanımı da metal temizliği için etkilidir.
Döküm  potanızın  kapasitesine göre Metalik silis ebadının ayarlanması da önemlidir.

Örneğin 10 kilogramlık bir potada 0,2- 0,7 Milimetre ile 1-3 milimetre ebatlarının kullanımı
uygundur.

Ayrıca ocakta metalik krom, metalik molibden gibi gereken ilave malzemelerin kullanılması
hem karbonun kontrol altında tutulmasını, hem de sıvı metalin saflaştırılmasını sağlar.

Dökümün temel prensibi olarak döküm sıcaklığının  minimumda olması gerekir. Akışkanlığın
da sağlanması için metalik silisin potaya verilmesi gerekir.

Isısal kalorisi yüksek olmasına rağmen Östenitik Paslanmaz çeliklerde akışkanlığı arttırmak
için sıcaklığın arttırılması sıvı metal içine gaz alımını kolaylaştırır. Buna karşın dökülen parça
kalitesini olumsuz yönde etkiler.

Bu sebeple 10 kilogramlık bir döküm potasına 10 -15 gram, 0,2 – 0,7 milimetre veya 1-3
milimetre boyutta metalik silis kullanımı akışkanlığı arttırır. ,

Sıvı metal üzerinde “boncuklanma” veya “kaymaklanma” dediğimiz görünümler oluşmaya
başladığı sırada minimum sıcaklıkta döküm yapılmalıdır. Böylece sıvı metal kaynaklı
gaz hatalarını minimize edilecektir.

Bundan sonra dikkate edilmesi gereken en önemli nokta “parça yolluk dizaynı”dır. Kesinlikle
türbülansın olmamasını sağlayacak bir dizayna ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü türbülanssız bir
yolluk dizaynı parça kalitesini sağlayacak ve gaz hatalarından koruyacaktır.

Yüksek Alaşımlı Çelikler ‘de Sıvı Metal Temizliği ;

GX, 40CrNiSi 25-12 /27.10 ve benzeri malzemeler de sıvı metalin karbon içeriğinin
yüksekliği gaz sakatı miktarının az olacağı kanısı yaratabilir. Ancak bu düşünce yanlıştır.

Çünkü sıvı metal saflığını sağlayamadığımız takdirde gaz boşluklarına döküm parçalarda
rastlanmaya başlanacaktır.

Bu sebeple CaSi ve FeTi  ile potada gerekli aşılamaların yapılması elzem bir durumdur.
Bu malzemelerin yine dökülebilecek en düşük sıcaklıkta dökülmesi önemlidir.

Burada diğer bir etken de kullanılacak alaşım elementlerinin temizliği ve saflığıdır.
Bu döküm kalitesini etkileyen en önemli husustur.

Örneğin özellikle anot olarak piyasa da bulunan nikel üzerindeki hidrojen kalıntıları parçada
gaz sakatı olarak karşımıza çıkar.

Yüksek alaşımlı çeliklerde ocakta FeSiZr aşılaması da kullanılan bir yöntemdir.

Son olarak Paslanmaz Çelik ve Yüksek Alaşımlı Çelikler ‘de sıvı metal temizliği ile ilgili bu pratik bilgilerin özelikle genç meslektaşlarıma kılavuz olmasını diler, beni takip ederek gerek yüz yüze gerek e-posta aracılığı ile tüm güzel dileklerini ileten okurlarıma ve dostlarıma teşekkür ederim. Ankiros 2022 Fuarı’nda (06-08 Ekim 2022) görüşmek dileği ile.

YAZARIN DİĞER YAZILARI
Çelik Dökümde Sıvı Metal Temizliği Nasıl Yapılmalıdır?
Demir Çelik Sektörünün Yol Haritası Ne Olmalı?
Personel Sıkıntısı Kapıyı Çalıyor mu?
Metalurji Mühendisliği Nereye Evrilmeli?
Büyüme Hamleleri-Satın Alma, İş Birliği, Niyet Anlaşmaları
Paslanmaz Çelik Üretimi ‘nde Yeni Trendler