Paslanmaz çelik; kendiliğinden yapılanan ve korozyon direnci sağlayan bir yüzey tabakası(pasif tabaka ) meydana getirmek üzere gerek miktarda ≥ %10,5 krom ve ≤ %1,2 karbon içeren demir alaşımıdır. Paslanmaz çeliklerin metalürjik yapısını çoğunlukla alaşım elementlerinin yapısı belirlemektedir.
Paslanmaz çeliklerin fiziksel ve kimayasal olduğu kadar, mekanik özellikleri de önem arz eder. Mekanik özellikleri belirlemek için bazı kriterler kullanılır .
Bu kriterler;
- Bir malzemenin deformasyon direncinin derecesi: DAYANÇ.Yapısal faktörlere bağlı olarak, deformasyon aşağıdaki şekillerde tanımlanabilir.
- “akma” veya kalıcı plastik deformasyon ( dolayısıyla “akma dayancı” Rp ), ya da
- “ kırılma” veya “kopma “( dolayısıyla “çekme dayancı” Rm )
- Uygulanan bir yükle kalıcı batma izi meydana getirme direncin dereci: SERTLİK
- Kırılmadan önce abzorbe edilen deformasyon enerjisi kapasitesi:TOKLUK
- Kırılma olmadan plastik deforme edilebilme kabiliyeti: SÜNEKLİK
“Kuvvetli” ya da “zayıf”, “sert” ya da “yumuşak”, “tok” ya da “kırılgan” kavramları malzemelerin mekanik özelliklerine özgü farklı yönlerini tanımlar ve birbirlerine karıştırılmamalıdırlar. Bu özelliklerden bazıları bir çekme testiyle ölçülebilir
Paslanmaz Çelikleri Fiziksel,Kimyasal ve Mekanik özellikleri bakımından dört gruba ayıarabiliriz.
Paslanmaz Çelikler Nasıl Sınıflandırılır?
Östenitik Paslanmaz Çelikler
Demir-Krom-Nikel, Karbon < %0,1 (çoğunlukla 18/8; 18/10 olarak adlandırılan 1.4301/304)
kalite dahil ), satışa sunulduğu şekliyle manyetik değil
Ferritik Paslanmaz Çelikler
Demir-Krom, Karbon <%0,1 manyetik Martensitik •Demir-Krom, Karbon >%0,1, manyetik ve sertleştirilebilir
Dupleks Paslanmaz Çelikler
Demir-Krom-Nikel, birleşik östenitik-ferritik yapı, manyetik
Martensitik Paslanmaz Çelikler
Demir-Krom, Karbon >%0,1 , manyetik ve sertleştirilebilir.
Paslanmaz Çelik grupları ayrıca Molibden, Titanyum,Niyobyum ve Azot gibi diğer elementleri
içeren kaliteleri de kapsamaktadır.
Dünyada en yaygın kullanılan grubu östenitik paslanmaz çelikler oluşturur.
Hem endüstriyel hem de tüketim ürünleri için paslanmaz çeliklerin en uygun malzemeler olduğu söylenebilir. Ancak her zaman en ucuz maliyet ile temin edilemeyebilirler.
Östenitik Kalitelerin Birbiriyle İlişkilendirilmesi*
Kalite 1.4301′ den başlanarak, çelik karakteristiğini değiştirmek üzere alaşım içeriğini uyarlamak mümkündür.
*EN 10088 ve AISI ‘ye göredir.Lütfen EN ve AISI kaliteleri arasında 1:1 ilişki bulunmadığına dikkat ediniz.
Ferritik Seçenekler**
En bilinen kalite EN 1.4016 (AISI 430) dır.
Düşük kromlu alaşımlar, riskli olmayan ortamlar ve görünümün birincil öncelik taşımadığı durumlarda seçilebilir.
Krom ve Molibden, korozyon direncini artırır.
Titanyum ve Niyobyum kaynaklanabilirliği geliştirir.
**EN 10088 ve AISI ‘ye göredir.
Duplex Paslanmaz Çelikler***
Duplex paslanmaz çelikler en yaygın olarak, ferritik ve östenitik kalitelere kıyaslama ile daha fazla mekanik özellikler ve korozyon direnci gösterirler.
En bilinenleri EN 1.4462’dir. Aradaki nisbi farklılıklara bakılmalıdır.
***EN 10088 ve AISI ‘ye göredir.
Paslanmaz Çelik Özellikleri;
- Korrozyon direnci
- Estetik çekicilik
- Isıl direnç
- Düşük toplam ömür maliyeti
- Tamamen geri dönüşebilirlik
- Biyolojik nötrallik
- İmalat ve temizlik kolaylığı
- Dayanç ağırlık oranı
