Paslanmaz çeliklerin önemli özellikleri döküm teknikleri açısından paslanmaz çelik dökümü önemli bir noktaya taşımaktadır.
Paslanmaz Çelik Nedir?
%10,5 ve üzeri oranda krom ve %1,2 ve altında karbon içeren ve bundan dolayı korozyona karşı dayanıklılık sağlayan paslanmaz çelik, kendini onaran bir yüzey tabakası oluşturan demir alaşımıdır.
Paslanmaz çelik, 1900’lü yılların başında Avrupa’da bulunmuş ve 1912 yılında patent altına alınmıştır.
Günümüzde çok çeşitli aşamalardan geçerek inşaat, gıda, otomotiv, makine, elektrik, elektronik ve beyaz eşya gibi birçok sektörde ve sahada kullanılmaktadır. Böylelikle endüstriye ve günlük yaşama büyük kolaylık ve ekonomik katkı sağlamıştır.
Özellikle hijyen gerektiren ürün ve tesislerin yapımında kullanılmaktadır. Bugün önemli bir yaşam kültürü konumuna giren paslanmaz çeliğin gittikçe artan kullanımı, kalite ve ekonomik değerlerin en büyük göstergesidir.
PASTER (Paslanmaz Çelik Derneği )verilerine göre Türkiye’de paslanmaz çelik tüketimi yılda 450 bin ton, kişi başına tüketim miktarı da 6 kilogram olarak ifade edilmektedir.
Paslanmaz çeliklerin en önemli özellikleri nelerdir?
- Korozyon direnci
- Isıl direnç
- Geri dönüşebilir olması
- Estetik olması
- Biyolojik nötrallik
- Dayanç-ağırlık oranı
- Düşük toplam ömür maliyeti
- İmalat kolaylığı
- Temizlik kolaylığıdır.
Paslanmaz çeliğin türleri nelerdir?
Genel olarak Paslanmaz Çelikler: Östenitik, Ferritik ve Perlitik, Martenzitik ve Duplex şeklinde sınıflandırılmaktadırlar.
Paslanmaz çeliğin günümüzde V2A diye bilinen Cr18Ni8 ve V4A diye bilinen Cr20Ni2Mo2 den başka 120 den fazla çeşit ile geniş bir kullanım alanı vardır.
Çok şekilli parçaların sağlam, tek parça ve kullanılabilir halde üretiminin sağlanması, çelik döküm için önemli bir avantajdır. Ancak maliyetin yüksek olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Düşük alaşımlı çelik ve yüksek alaşımlı çelik, parça dökümünde kullanılır.
Paslanmaz Çelik Döküm Uygulama Alanları Nelerdir?
Lamel Grafitli Paslanmaz Çelik Döküm Özellikleri ve Uygulama Alanları (Stainless Steel Casting with Flake Graphite )
Lamel grafitli paslanmaz çelik döküm, grafitin düzensiz şekilli ince lamellerde bulunduğu demir-karbon-silikon döküm alaşımından oluşur. Bu, bir yandan çekme dayanımını düşürür öte yandan bu malzemenin basınç dayanımını diğerine göre dört kat arttırır.
Ayrıca malzeme boyutsal stabilite ve termal iletkenlik açısından iyi sönümleme özelliklerine sahiptir. Krom,Nikel ve Silikon gibi alaşım malzemeleri ile yüksek korozyon direnci daha da geliştirilebilir.
Lamel grafitli paslanmaz çelik dökümü, iyi işlenebilirliğe ve titreşim sönümleme etkisine sahiptir. Uygun işleme koşulları ile kendini yağlama özelliklerine sahiptir.
Lamel grafitli paslanmaz çelik dökümün dezavantajları nelerdir?
- düşük gerilme mukavemeti
- zayıf deforme olabilirliği,
- kırılganlıktır
Küresel Grafitli Paslanmaz Çelik Döküm Özellikleri ve Uygulama Alanları (Stainless Steel Casting with Spheroidal Graphite )
Küresel grafit demir-karbon-silikon döküm alaşımından oluşur. Bu malzeme, grafit kapanımları küresel olduğundan lamel grafitten daha iyi mekanik özelliklere sahiptir. Bu iyi mekanik özellikler, az miktarda kalsiyum, magnezyum veya seryum ilavesiyle eritildiğinde malzemenin kükürt gidermesiyle elde edilir.
Küresel grafitli dökme çelik, iyi dökülebilirlik, yüksek dayanım ve tokluğun yanı sıra iyi gerilme dayanımı ile de karakterize edilir.
Küresel grafitli dökme demir, çoğunlukla metalurji , türbinler, kompresörler, gemi yapımı ve madencilikte kullanılır.
Vermiküler Grafitli Paslanmaz Çelik Döküm Özellikleri ve Uygulama Alanları (Stainless Steel Casting with Vermicular Graphite )
Vermiküler grafitli paslanmaz çelik döküm biçimi, artan mukavemetle ilişkili kurt benzeri bir grafit şekline sahiptir. Vermiküler grafit, lamel grafit ile karşılaştırıldığında vermiküler grafitli paslanmaz çelik dökümü azaltılmış çentik etkisine sahiptir. Bu özellik dökülebilirliği etkilese de, çentik etkisi daha karmaşık şekiller oluşturacak kadar yüksektir.
Paslanmaz çelik dökümler makine mühendisliğinde olduğu gibi genellikle silindir kafaları veya silindir krankları için de kullanılır .
Östenperlenmiş Sfero Demir Paslanmaz Çelik Döküm Özellikleri ve Uygulama Alanları (Austempered Ductile Iron Stainless Steel Casting)
Austempered Sfero Döküm paslanmaz çelik dökümünde , karbon küreseldir ve yapı matrisi ausferrite sahiptir. İnce taneli bir stabilize östenit ve ferrit karışımıdır. Bu, bu malzemenin yüksek mukavemet ve sünekliliğine yol açar.
Bu kalite paslanmaz çelik döküm, genel makine mühendisliğinde kullanılır .
Östenitik Dökme Demirden Paslanmaz Çelik Dökümün Özellikleri ve Uygulama Alanları (Austenitic Cast Iron)
Östenitik dökme demir kalitelerinden paslanmaz çelik döküm, lameller ve küresel grafitten oluşur. Ortak bir karakteristik olarak östenitik bir matrisleri vardır. Bu tip dökümler mükemmel fiziksel ve teknolojik özelliklere sahiptir ve çok çeşitli şekillerde kullanılabilir. Korozyona, sıcaklığa ve aşınmaya dayanıklı olduklarından mükemmel çalışma özelliklerine sahiptirler ve mıknatıslanamazlar.
Kaynak:
Silbitz Group
