İki makine elemanı arasındaki dönel izafi hareketi kayma hareketi ile sağlayan yataklara kaymalı yataklar denir. Rulmanlı yataklar ise, bünyelerindeki yuvarlanma elemanları sayesinde dönel izafi hareketi yuvarlanma hareketi ile sağlarlar.
Kaymalı yataklar için malzeme olarak ilk zamanlar; tahta, deri, demir vb. malzemeler kullanılmıştır.
Zamanla bunların yerine pirinç, bronz ve beyaz metal kullanılmaya başlanmıştır.
Özellikle makine ve otomotiv endüstrisinde yaygın olarak kullanılan kaymalı yatak malzemesi, genel olarak bakır esaslı ve kalay-kurşun esaslı alaşımlardır.
Zamanla alüminyum ve çinko esaslı malzemeler ve ilerleyen teknoloji ile sinter yataklar ve polimer malzemeler kullanılır olmuştur.
Kaymalı yataklar için konstrüksiyon, mil veya aks genel olarak çelikten yapılmakta ve yüzeyleri sertleştirilmektedir. Bu yöntemle aks ve mildeki abraziv aşınmanın önüne geçilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır.
Kaymalı yatak malzemesi ise mikrokaynaklanmadan sonra ortaya çıkan adheziv aşınmanın önlenmesi amacıyla, demir dışı malzemelerden imal edilir.
Yatak malzemelerinde hangi özellikler istenir?
Kaymalı Yatakların Malzeme Özellikleri
Kaymalı yataklarda seçim yaparken kullanım yerine göre kendiliğinden beklenen özellikleri sağlayan malzemeler tercih edilmelidir.
Kaymalı yataklarda aranan en belirgin özellik aşınma direncinin iyi olmasıdır.
Çünkü mil ve akslarda üretim, maliyet, yenisi ile değiştirme ya da tamir etmenin zorlukları dolayısı ile aşınmanın minimum düzeyde olması gerekmektedir.
Yataklarda ise üretimin kolay ve düşük düşük maliyetli olması ve değiştirilmesinin kolay olması nedeniyle aşınmasına daha fazla izin verecek şekilde malzemeler seçilmekte ve tasarım da buna göre yapılmaktadır.
Böylelikle mil ve aks daha fazla korunmuş olur. Bu nedenle de yatak malzemeleri metalik ve metalik olmayan malzemelerden yapılmaktadır. Kalay ve kurşun alaşımları bu tür özellikleri içerdiğinden kullanılan önemli yatak malzemelerindendir.
