Dökümhanelerde Bor kullanımı uygulama alanına bağlı olarak, bazen avantajlı olabilirken, bazı durumlarda zararlıdır.
Bor dökümhanelerdeki potansiyel ve gizli sorun olarak zaman zaman karşımıza çıkabilmektedir.Her bir dökümhane veya uygulama alanı farklı gereksinimlere sahip olduğu için, bor içeren alaşımların kullanımının avantajları ve dezavantajları dikkatlice değerlendirilmelidir.
Dökümhanelerde Bor Kullanımında Nelere Dikkat Edilmelidir?
Bor, güçlü karbür stabilizasyon özelliklerinden dolayı dökümhanelerde bor kullanımı dikkat gerektirir. Özellikle de gri dökme demirde bor istenmeyen bir elementtir. %0,02’ye kadar bor ilavesi çekme mukavemeti ve sertlik değerlerini iyileştirebilmektedir ancak bunun ötesinde azalma eğilimi göstermektedir.
Bor, perlitik gri ve sfero dökümlerin mukavemetinde azalmaya neden olabilir. Gri dökme demirde bor tavsiye edilmez ve normalde gri dökme demirin %0,005’ten daha az bor içermesi önerilir.
Bor aynı zamanda gri veya küresel grafitli demirde kasıtsız olarak yetersiz aşılama, ince kesit boyutları ve/veya yüksek soğuma hızlarının bir sonucu olarak sementit çökelmesine de neden olabilir.
Gri Dökme Demirin Özelliklerine Bor’un Etkileri Nelerdir?
Borun gri dökme demirin özellikleri üzerinde çeşitli etkileri vardır. Gri dökme demirlerin sertliğini, enine mukavemetini, elastisite modülünü ve kesme mukavemetini artırır ancak mekanik özelliklerini azaltır.
%0,02’ye kadar bor ilavesi çekme mukavemeti ve sertlik değerlerini iyileştirebilmektedir ancak bunun ötesinde azalma eğilimi göstermektedir.
Bununla birlikte bor, güçlü karbür stabilizasyon özellikleri nedeniyle genellikle gri dökme demirde istenmeyen bir element olarak kabul edilir ve perlitik gri ve sfero dökümlerin mukavemetinde azalmaya neden olabilir.
Bor aynı zamanda gri veya küresel grafitli demirde sementit çökelmesine de yol açabilir; bu da istenmeyen bir durumdur ve yetersiz aşılama, ince kesit boyutları ve yüksek soğuma hızları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Bu nedenle, bu zararlı etkilerden kaçınmak için gri dökme demirin %0,005’ten daha az bor içermesi önerilir.
Gri Dökme Demirin Mikro Yapısında Borun Rolü Nedir?
Bor, gri dökme demirin mikro yapısında önemli bir rol oynar. İlavesi, gri dökme demirin çekme mukavemeti ve sertliğinde belirli bir sınıra kadar, tipik olarak %0,02’ye kadar bir iyileşmeye yol açabilir
Bununla birlikte, bu sınırın ötesinde bor, perlitik gri ve sfero dökümlerin mukavemetinde azalmaya neden olabilecek güçlü karbür stabilizasyon özellikleri nedeniyle istenmeyen bir madde olarak değerlendirilmektedir.
Ek olarak bor, gri veya küresel grafitli demirde sementit çökelmesine neden olabilir; bu da istenmeyen bir durumdur ve yetersiz aşılama, ince kesit boyutları ve yüksek soğuma hızları gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Bu nedenle borun belirli sınırlar içerisinde gri dökme demirin mikro yapısına faydalı etkileri olabilirken, aşırı varlığı zararlı sonuçlara yol açabilmektedir.
Gri Dökme Demire Eklenecek En Uygun Bor Miktarı Nedir?
Gri dökme demire eklenecek optimum bor miktarı, dökme demirin istenen özelliklerine bağlıdır. %0,02’ye kadar bor ilavesi, gri dökme demirin çekme mukavemeti ve sertlik değerlerini iyileştirebilir
Bununla birlikte, bu sınırın ötesinde bor, perlitik gri ve sfero dökümlerin mukavemetinde azalmaya neden olabilecek güçlü karbür stabilizasyon özellikleri nedeniyle istenmeyen bir madde olarak değerlendirilmektedir.
Bu zararlı etkileri önlemek için normalde gri dökme demirin %0,005’ten daha az bor içermesi önerilir.
Silindirler için dökme demir, daha yüksek yüzey sertliği için %0,02 ila %0,1’e kadar bor içerebilir
Gri dökme demire eklenen borun miktarı aynı zamanda dökme demirin karbon eşdeğerine (CE) de bağlı olabilir, çünkü bor ilaveleri orta CE ısısında çekme mukavemetini tutarlı bir şekilde arttırmıştır.
Ancak belirli uygulamalar için gri dökme demire eklenecek optimum bor miktarını belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
