Besleyici (Riser), döküm sırasında metalin katılaşmasıyla birlikte ortaya çıkan sıkışma ve büzülmeyi engellemek için kullanılan bir yardımcı elemandır. Dökümde besleyicinin görevleri kritiktir. Besleyici, döküm parçasının kalitesini doğrudan etkileyen bir bileşendir.

Besleyici, döküm parçasının katılaşmasından sonra oluşabilecek hacim eksikliğini, içerisinde bulunan erimiş metal ile tamamlar. Yani, dökümde besleyicinin görevleri ,parçanın katılaşması sırasında erimiş metalin içerisinden metal çekmektir. Bu sayede, döküm parçası içerisinde boşluk veya gözenek oluşumunu önler.

Dökümde Besleyicilerin Başlıca Görevleri Nelerdir?

1. Büzülme Boşluklarını Önleme:

Metal solidifikasyon (katılaşma) sırasında, genellikle hacimde bir azalma meydana gelir.

Dökümde besleyicinin görevleri, döküm parçasının içerisinde oluşabilecek büzülme boşluklarını engellemektir.

Bu boşlukların oluşmaması için, besleyicinin içerisinde bulunan sıvı metal, parçanın katılaşma sırasında oluşan hacim eksikliğini tamamlar.

2. Kaliteli Yüzey Oluşumunu Destekleme:

Besleyici, döküm parçasının yüzey kalitesini de etkiler. Yeterli metal akışını sağlayarak döküm yüzeyinde kusurların (çukurluklar, gözenekler vb.) oluşmasını engeller.

3. Döküm İçindeki Gazların Tahliyesi:

Dökümde besleyicinin görevlerinden biri de, döküm sürecinde kalıp içerisinde biriken gazların dışarıya atılmasına yardımcı olmaktır. Bu sayede gaz hapsi gibi döküm hatalarının oluşumu engellenir.

4. Metalin Homojen Katılaşmasını Sağlama:

Eşit büzülme oranları, döküm parçasında homojen bir mikroyapının oluşmasını sağlar. Besleyici, metalin eşit bir şekilde soğuyarak katılaşmasına yardımcı olur.

5. Kalıp İçerisindeki Metal Akışını Denetleme:

Bazı döküm parçalarının geometrisi karmaşıktır ve metalin bu bölgelere eşit bir şekilde dağılmasını sağlamak için besleyicilere ihtiyaç duyulabilir. Besleyici, metalin bu bölgelere doğru akışını kontrol eder.

Besleyici kalın kısımların yanına konmalıdır. Böylelikle katılaşma sırasında gerek duyulan, yeterli ergimiş metal besleme görevini rahatlıkla yapar.

Sonuç olarak  besleyici, döküm sürecinde kritik bir rol oynar.

Metalin doğru bir şekilde katılaşmasını sağlamak, döküm hatalarını azaltmak ve sonuçta kaliteli bir ürün elde etmek için besleyicinin doğru bir şekilde tasarlanması ve konumlandırılması gerekir.

Besleyici Çeşitleri Nelerdir?:

Dökümde besleyiciler, döküm sırasında oluşan büzülme boşluklarını engellemek için kullanılan bileşenlerdir.

Katılaşma sırasında, metalin veya alaşımın yoğunluğunda meydana gelen değişiklikler nedeniyle bu boşluklar ortaya çıkar.

Bu nedenle, dökümde doğru besleyici tasarımı ve seçimi çok önemlidir.

Besleyiciler, şekil, konum ve uygulama yöntemlerine göre sınıflandırılabilir. İşte yaygın besleyici çeşitleri:

1. Açık Besleyiciler:

Bu besleyici tipi, kalıp yüzeyinde bulunur ve döküm yüzeyiyle doğrudan temas halindedir. Besleyici dolumu, döküm metali kalıba dökülürken gerçekleşir.

2. Kör Besleyiciler:

Kör besleyiciler, döküm yüzeyinin altında bulunur ve döküm yüzeyiyle doğrudan temas halinde değildir. Bu besleyicilerin dolumu, döküm metali kalıba dökülürken gerçekleşir, ancak dökümün tamamlandıktan sonra besleyici kısmı kesilir ve atılır.

3. Yan Besleyiciler:

Bu besleyici tipi, döküm parçasının yan yüzeylerine yerleştirilir. Genellikle daha ince ve uzun parçalarda kullanılırlar.

4. Egzotermik Besleyiciler:

Egzotermik (Exothermic) besleyiciler, katılaşma sırasında ekstra ısı üreten malzemeler içerir. Bu, metalin daha uzun süre sıvı halde kalmasını sağlar, böylece besleyicinin daha etkili bir şekilde çalışmasına olanak tanır.

5. İzole Besleyiciler:

Bu besleyiciler, ısı izolasyonu sağlayan malzemelerle kaplanır. Bu sayede, katılaşma süresi uzatılır ve metalin sıvı halde kalma süresi artırılır.

6. Basınçlı Besleyiciler:

Bu tip besleyiciler, basınç altında çalışır. Metal, besleyiciye basınçla itilir, bu sayede döküm parçasındaki boşluklar etkili bir şekilde doldurulur.

Ayrıca besleyiciler aşağıdaki şekilde de adlandırılabilir.

• Üst besleyici
• Yan besleyici
• Dudak giriş “CONNOR “ üst giriş
• Yolluk gibi kullanılan üst besleyici
• Bütün üst yüzey besleyicisi

Sonuç olarak dökümde besleyici seçimi, döküm parçasının boyutuna, şekline, kullanılan metalin veya alaşımın özelliklerine ve döküm yöntemine bağlı olarak değişiklik gösterir.

Doğru besleyici seçimi, döküm sürecinin verimliliğini ve sonuçta elde edilen ürünün kalitesini doğrudan etkiler.