Döküm yapılırken döküm dizaynı, malzeme, tasarım gereksinimleri ve üretim süreçleri gibi faktörleri dikkate almalıdır. İşte döküm dizaynı yapılırken göz önünde bulundurulması gereken bazı önemli faktörler:
Döküm Dizaynı İçin Hangi Faktörlere Dikkat Edilmelidir?
Malzeme Seçimi:
Döküm malzemesi, parçanın kullanım amacına uygun olmalıdır.
Mekanik özellikler, ısı direnci, korozyon direnci gibi özellikler göz önünde bulundurulmalıdır.
Parça Tasarımı:
Parçanın kullanım amacına uygun bir şekilde tasarlanmalıdır.
Duvar kalınlıkları, köşe yarıçapları, delik ve boşluk yerleşimi gibi tasarım detayları döküm sürecini etkiler.
Kalıp Tasarımı:
Kalıp tasarımı, parçanın doğru şekilde ve sorunsuz bir şekilde dökülmesini sağlamalıdır.
Kalıp içindeki gaz tahliyesi, sıvı metalin akışı gibi faktörler düşünülmelidir.
Soğutma Sistemi:
Döküm sonrası parçanın soğutulması önemlidir. Bu nedenle soğutma kanalları iyi planlanmalıdır.
Metal Akışı ve Yönü:
Metalin kalıba nasıl akacağı önemlidir. İyi bir metal akışı, parçanın homojen bir şekilde dökülmesini sağlar.
Kavite ve Çekme Yerleri:
Kaviteler, parçanın şeklini belirler ve çekme yerleri döküm esnasında metalin çekileceği bölgeleri ifade eder.
Döküm Parametreleri:
Sıvı metalin sıcaklığı, akış hızı, basınç gibi döküm parametreleri belirlenmelidir.
Toleranslar:
Parçanın toleransları, döküm sürecindeki olası sapmaları dikkate almalıdır.
Yüzey Kalitesi:
Parçanın döküm sonrası yüzey kalitesi önemlidir. Gerekirse, işlem sonrası işlemler düşünülmelidir.
Maliyet Analizi:
Döküm sürecinin maliyetini düşünmek, malzeme israfını azaltmak ve verimliliği artırmak için önemlidir.
Döküm teknikleri açısından döküm yapılacak parçanın imalatı sırasında toplam üretim miktarı ve kalite faktörünün yanı sıra döküm parçanın şekli de oldukça önemlidir. Özellikle karmaşık yapıya sahip döküm parçalar için iyi bir döküm dizaynı esastır.
Orijinal döküm dizaynı yapılırken de aşağıdaki noktalar göz önünde bulundurularak planlanma yapılmalıdır.
1-Döküm Dizaynı İçindekiler
- Kullanılacak hurda gibi ana ham malzemeler, kalite, biçim, ölçü ve miktar gibi konular esas
alınarak seçilmelidir. Çoğu zaman estetik beklenen amaç olurken öte yandan malzeme dayanımı birincil öncelik kazanabilir. Ürüne uygun malzeme seçimi yaparken mekanik özellikler ( mukavemet, şekillendirilebilme, sertlik ) ısı etkisi ( akışkanlık, soğuma etkisi, mukavemet değişikliği )kimyasal etkiler, yaşlanma etkisi, korozyona dayanıklılık ve malzemenin fiyatı ana kriterlerdir. - Ergitme özellikleri(şarj oranları, kimyasal analiz)döküm dizaynında dikkate alınmalıdır.
- Döküm dizaynı yapılırken; modelin cinsi, imalat metodu, işleme payları, çekmeler gibi model hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.
- Kalıplama kumu ve kalıplama malzemeleri hakkında bilgi olmalıdır.(Kumun hazırlanması, kalıp şekli ve yüzey malzemeleri gibi)
- Kalıpların şekilleri(Kalıp konstrüksiyonu parça iticileri, kalıp yarımları, maçalar, maça taşıyıcıları, plakalar, klavuz kolon, burçlar,kovan, pim ,bağlantı elamanları ve mekanik hareketi sağlayan pimlerden oluşmaktadır.), kalıplama usulleri gibi kalıplama hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Kalıp dizaynı (tasarımı) için döküm parçanın kullanım yeri ve amacına bağlı olarak fiziksel ve kimyasal şartlara uygun alaşım seçilmelidir.
- Kullanılacak hurda gibi ana ham malzemeler, kalite, biçim, ölçü ve miktar gibi konular esas
2-Ergimiş metal dökümü hakkında bilgi sahibi olunmalıdır.(Döküm sıcaklığı, döküm hızı, kalıp şartları)
3-Dikkat edilecek en önemli nokta, potadaki bekleme sırasında, ergimiş metal sıcaklığının döküm sıcaklığının altına düşmemesidir.
4-Döküm, parçanın döküm sonrası ısıl işlemi
5-Son işlem hakkında bilgiler
6-Taşıma hakkında bilgiler
Bunların arasında bazen sadece kalıplama hakkında bilgiler esas incelemeye tabi tutulur.
Burada en önemli nokta yolluk sistemleridir. İyi bir yolluk, yolluk kenarlarına hızlıca giren ergimiş metalin yolluk içerisinde homojen bir şekilde kalıp boşluğuna yol almasını sağlamalı aynı zamanda kalıp boşluğunu da tam olarak doldurmalıdır.
Ergimiş Metal Döküm Ağırlığı Nasıl Hesaplanmalıdır?
Döküm parça ağırlığı kesin ve tam olarak hesaplandıktan sonra, bütün yüzeyler dökümden çıktığı gibi düşünülerek ergimiş metal miktarı %10 fazla olarak hesaplanır. Daha sonra işleme payları da dikkate alınarak, ağırlık döküm parçanın %30 olarak hesaplanır.
