Bilim ve Teknoloji için ilk adımlar milattan 3000 yıl öncesine dayanır. Aşağıda bilginin, bilim ve buna bağlı teknolojinin ilerleme evrelerini göreceksiniz.
M.Ö. BİLİM VE TEKNOLOJİ
M.Ö 3000 (yaklaşık) Fırat-Dicle vadisinde ilk hesap aleti ÇÖRKÜ (ABAKÜS) icat edildi.
M.Ö 450 (yaklaşık)Trakyalı Demokritos atomların maddenin temel taşları olduğunu ileri sürer.
M.Ö. 360 (yaklaşık) Sokrates ile Platon pratik amaçlarla kullanmanın bilimin değerini azalttığını, onun tek uygun işlevinin AKLI kullanmaktan geçtiğini öğretir.
M.Ö. 312 Roma Cumhuriyeti sansürcüsü Appius Cladius Roma ile Brindisi arasında Appius Yolu diye adlandırılan her mevsim açık ilk KARAYOLU nu yaptırır.
M.Ö. 300 Panapolisli Zosimos ana metallerin altına dönüştürülebileceğini ileri sürer. Böylece yüz binlerce araştırmacının yıllarının boşa gitmesine sebep olur. Kimya biliminin gelişmesi de iki
bin yıl engellenmiş olur. Euklides Ögeleri’nde, aritmetiğin yasalarını dizgeleştirir.
M.Ö. 250 Sisamlı Aristarkhos Dünya ‘nın çevresini 25.000 mil olarak hesaplar.
M.Ö. 130 (yaklaşık) İznikli Hipparkhos Burçlar Kuşağını betimleyip, onun insan kaderi üzerindeki etkisini ilan eder, böylece ASTROLOJİ denen sözde bilimi kurar.
M.S. BİLİM VE TEKNOLOJİ
140 Klaudius Ptolemaios, daha sonra EN BÜYÜK anlamına gelen ALMAGEST ismiyle bilinen ilk kapsamlı GÖK HARİTASI nı yayımlar.
250 8yaklaşık) İskenderiyeli Dophantos CEBİR konusunda ilk kitabı hazırlar.
285 İskenderiyeli Pappus yaygın olarak kullanılan beş makine betimler. DİŞLİ ÇARK, MANİVELA, MAKARA, VİDA ve TAKOZ.
325 İmparator Constantinus tarafından toplantıya çağırılan İznik Konsülü Dünya’nın İbrahim’in doğumundan 1384 yıl önce yaratıldığı hesabını yapar.
391 Ünlü İskenderiye kitaplığı bir Roma iç savaşı sırasında yerle bir edilir.
815 (yaklaşık) Araplar 10’la çarpımı kolaylaştıran, sıfır sayısını da içeren ÇAĞCIL SAYI DİZGESİ ni kurar.
963 Es-Sufi, Sabit Yıldızlar Kitabı başlıklı yapıtında, yüzyıllar sonra bizimkinin dışında başka galaksiler olduğu gösterilen BULUTSULAR dan söz eder.
13.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1250 (yaklaşık) Roger Bacon’ın bilimsel deneyler yapılmasını ve matematiğin kullanılmasını öngören kitapları Kilise tarafından mahkum edilir.
1252 Papa IV. Innocentius, sapkınların kökünü kazımak amacıyla ENGİZİSYON u başlatır. Bu bilimin gelişmesini hem engeller hem de yüzyıllarca geciktirir.
1271 Marco Polo Çin gezisine başlar.
14.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1303 Gözlük kullanımına ilişkin ilk kayıt.
1313 BARUT bir Alman rahip olan Berthold Schwartz tarafından bulunur.
1337 Oxfordlu William Merlee il bilimsel hava tahmininde bulunur.
15.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1418 Portekizli Prens Gemici Henrique Sagres’te St. Vincent burnunda, Portekizli denizcilerin Afrika kıyılarını, Ümit Burnu ‘ndan aşağıları ve Doğu’nun ötesini keşfetmesini sağlayan gemicilik
okulunu kurar.
1450 (yaklaşık) Çin Yönetimi, ikiden fazla direği olan gemi yapılmasını yasaklar ve Çinlileri denizden korkan bir ulus haline getirerek, mahveder.
1454 Johannes Gutenberg ilk MATBAAA makinesini icat eder.
1492 Cristopher Colomb (Kristof Kolomb) AMERKİA ya ulaşır.
1497 Baba ve oğul Cabot’lar Kuzey Amerika ‘nın doğusuna ulaşır.
1498 Vasco da Gama Hindistan’a bir deniz yolu bulur.
16.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1510 Leonardo da Vinci SU TÜRBİNİ nin çalışma ilkesini bulur.
1513 Nunez de Balboa PASİFİK OKYANUSU ‘nu keşfeder.
1522 Macellan ekibinden sağ kalanlar dünyanın çevresinde gerçekleştirilen ilk geziyi tamamlar.
1527 Paraselsus Basel üniversitesi’nde tıp dersleri verir, bir süre sonra da bir ameliyat el kitabı hazırlar.
1541 Gonzalo Pizarro AMAZON’u ilk keşfeden AVRUPALI olur.
1543 Nicholaus Copernicus Güneş sisteminin Güneş’in çevresinde döndüğünü gösteren kitabı Devrimler Üzerine‘yi yayımlar. Fakat döenmin etkili kişisi Martin Luthher, Copernicus’un
buluşunun “Kutsal kitaba aykırı ve hoşgörülemez”
1547 Nostradamus esrarlı dizilerle gelecek hakkında bugün bile kimi insanların ciddiye aldıkları sahte öndeyilerde bulunmaya başlar.
1550 Rheticus TRIGONEMETRİK tabloları yayımlar.
1556 Georg Agricola’nın ölümünden sonra maden bilimi ile ilgili bir çalışması yayımlanır.
1572 Tycho Brahe, Johannes Kepler’i gezegenlerin hareketiyle ilgili yasalara götürecek gök bilimsel gözlemlerini yapar.
1595 Geradus Mercator’un ölümünden sonra hazırladığı DÜNYA HARİTASI yayımlanır.
17.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1600 Giordano Bruno sonsuz sayıda gezegen bulunduğunu söylediği için öldürülür.
1608 Hollandalı Johan Lippershey TELESKOP u icat eder.
1609 Galileo ilk kez bir Lippershey teleskopu ile gökyüzüne bakar. Jüpiter’in en büyük dört ayını ve bizim Ay’ın üzerindeki dağ dizilerini görür.
1611 Kral James İncili’nde Armagh Piskoposu James Ussher’in dünyanın M.Ö 24 Ekim 4004 te yaratıldığı biçimindeki yargısına yer verilir.
1614 John Napier LOGARİTMA ları bulur.
1616 Roma Katolik Klisesi Dünya’nın hareket ettiğini ileri sürenbütün kitapları lanetler.
1620 Francis Bacon, bilimsel yöntemi çözümlediği, çağcıl bilimin gelimesini sağlayan kitabı Büyük Yenilenme’yi (Instauratio Magna) yayımlar.
1628 William Hervey kan dolaşımını betimler.
1654 Blaise Pascal ile Pierre de Fermat OLASILIK KURAMI nı geliştirir.
1658 Robert Hooke saatler için SARKAÇ ZEMBEREĞİ icat eder.
1660 II. Charles Londra Karliyet Derneği’ni kurar.
1665 Giovanni Cassani Jüpiter, Mars ve Venüs’ün hareketlerini saptar.
1671 Gottfried Leibniz, 1887 Micjelson-Morley deneyine dek varolmadığı kanıtlanamayan esir’in varolduğu konusunda direnir.
1675 Olaus Romer ışık hızı ile ilgili kabaca doğru denilebilecek ilk tahminde bulunur.
1687 Isaac Newton, çekimle ilgili üç yasadan söz ettiği (ancak ayrıntılı açıklamadığı) Principia’sını Latince yyaımlar. Kitap 1729’a dek İngilizce’ye çevrilmez.
18.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1705 Edmund Halley kuyruklu yıldızların gerçek yapısını bulur.
1710 Jakob le Blou üç renkli baskıyı icat eder.
1742 Anders Celsius ısıyla ilgili SANTİGRAT ‘ı bulur.
1751 Denis Diderot ile Jean d’Alembert ilk ANSİKLOPEDİ yi yayımlarlar.
1752 Benjamin Franklin YILDIRIMSAVAR ı icat eder.
1761 Mikhail Lomonosov Venüs’ün bir atmosferi olduğunu ortaya çıkarır.
1766 Henry Cavendish evrende en bol bulunan element olan HİDROJEN i tanımlar.
1772 Daniel Rutherford ile Joseph Priestley birbirlerinden habersiz olarak NİTROJEN’i bulurlarr.
1775 James Watt kendi icatı olan buhar makinesini kusursuz hale getirir.
1777 Çağcıl Kimyanın babası Lavosier havanın en çok Oksijen ile Nitrojen den oluştuğunu kanıtlar. (Oksijeni keşfederken Joseph Priestley’den aldığı yardımıdan söz etmeyi ihmal etmez.)
1781 William Herschel URANÜS gezenini keşfeder.
1783 Montgolfier kardeşler, Fransa’da Annonay’de ilk balonlu uçuşu gerçekleştirirler.
1793 Eli Whitney, daha sonra Amerikan iç savaşının çıkmasına neden olacak ÇIRÇIR MAKİNESİ ni icat eder.
1796 Edward Jenner ÇİÇEK HASTALIĞI için AŞI bulur.
19.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
19.YÜZYILIN İLK YARISINDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
1801 Buharlı gemiyi yapan Robert Furton ilk DENİZALTI yı yapar.
Joseph Lalande 47.390 yıldızın kataloğunu hazırlar.
1802 John Dalton kimyaya ATOM KURAMI nı sokar.
William Herschel çift yıldızları keşfeder.
1815 Richard Tretvithick buhar güçlü bir TREN yapar.
Humphry Davy MADENCİ FENERİ ni icat eder.
1816 Rene Laennec STETESKOP u icat eder.
1818 John Berzelius 2000 kimyasal bileşiğin moleküler ağırlıklarını yayımlar.
1819 David Napier DÜZ YATAK SİLİNDİR MATBAA MAKİNESİ yapar.
1823 Charles Babbage mekanik bilgisayar yapma girişimine başlar.
1824 Pierre Prevost ile Jean Dumas spermin memelilerde döllenme için esas olduğunu kanıtlar.
1825 Stockton’dan Darlington’a ilk yolcu taşıma amaçlı DEMİRYOLU HATTI açılışı.
1831 Michael Faraday bir ELEKTRİK JENERATÖRÜ nün çalışmasını gösterir.
1837 Samuel Morse kendisinin yaptığı ELEKTRİK TELGRAF ının nasıl çalıştığını gösterir.
1839 Louis Daguerre fotoğrafı geliştirir.
Charles Goodyear LASTİK in gticari kullanımını geliştirir.
1840 Justus von Leibnig YAPAY GÜBRE yi bulur.
1842 Crawford Long ANESTEZİ kulllanarak yapılan İLK CERRAHİ OPERASYON u gerçekleştirir.
1846 Urbain Leverrier ile J.C. Adams birbirlerinden habersiz oalrak NEPTÜN gezegenini keşfeder.
19.YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA BİLİM VE TEKNOLOJİDEKİ GELİŞMELER
1850 w.c. Bond ilk yıldız fotoğrafını çeker.
1853 Samuel Colt TABANCA imalatında devrim yapar.
1859 Charles Darwin The Origins of Species ‘te EVRİM KURAMI nı ortaya atar.
1861 Sürüngenler ile kuşlar arasındaki evrimsel bağı gösteren FOSİL in bulunması.
1864 Julius Sachs FOTOSENTEZ i gösterir.
1866 Alfred Nobel DİNAMİT i icat eder.
Gregor Mendel GEN BİLİMİ ni kurar.
1867 Pierre Michaux BİSİKLET imaline başlar.
1868 Cro-Magnon ve Neandertal insanlarının İSKELETİ bulunur.
1869 Dimitri Mendeleev, kimyasal elementlerin, daha bulunmamış elementlerin özelliklerini gösteren PERİYODİK TABLO yu geliştirir.
1870 Louis Pasteur ile Robert Koch hastalıklarla ilgili olarak MİKROP kuramını ortaya atar. Pateur ŞARBON ve KUDUZ aşısı geliştirir.
1871 Simon Ingersoll HAVALI KAYA MATKABI icat eder. Matkap Cenis Dağı Tüneli ni açmak için kullanılır.
1873 James Clark Maxwell elektrik ile mıknatısın aynı gücün farklı görünümleri olduğunu keşfeder.
1874 Lord Kelvin TERMODİNAMİĞİN İKİNCİ YASASI nı ilan eder.
1876 Alexandre Graham Bell TELEFON u icat eder.
1879/80 William Herschel ile Henry Faulds birbirlerinden habersiz olarak parmak izlerinin benzersiz olduğunu bulur.
1880 Thomas Edison ile Joseph Swann birbirlerinden habersiz olarak ELEKTRİK ışığını bulur.
1882 Albert Michelson ışık hızını saniyede 186.000 mil (yaklaşık 300.000 kilometre)olarak ölçer.
1887 Lens, ilk olarak İsviçreli doktor Fick tarafından göz problemleri (Dinçel, Dinçel, & Topal Altındiş, 2022) olan bireylerin daha rahat hareket edebilmesi için icat edilir.
1887 Michelson ile Edward Morley, Einstein’ın Özel görelilik Kuramına giden yolda, esir yelinin var olmadığını gösteren deneylerini yaparlar.
H.W. Goodwin CULLULOID FİlM i icat eder.
1888 Heinrich Hertz RADYO DALAGALARI nı bulur.
John Dunlop HAVALI DIŞ LASTİK i icat eder.
1893 Karl Benz ile Hnery Ford ilk ARABA larını yaparlar.
1894 Louis Lumiere KAMERA icat eder.
Emil Berliner ilk GRAMAFON u yapar.
1895 Wilhelm Rontgen X IŞINLARI nı tanımlar.
1896 Antoine Becquerel RADYOAKTİVİTE nin varlığını saptar.
1897 Martinus Beijerinck VİRÜSLER i keşfeder.
1898 Sir Harold Spencer Jones astreoitlerin ya da minik gezegenlerin en büyüğü olan EROS u bulur.
20.YÜZYILDA BİLİM VE TEKNOLOJİ
20.YÜZYILIN İLK YARISINDA BİLİM VE TEKNOLOJİDEKİ GELİŞMELER
1901 İlk MOTORLU BİSİKLETLER
1903 Wilbur ile Orwille wright Kuey Carolina, Kitty Hawk’ta ilk motorlu uçuşu gerçekleştirir.
1905 Albert Einstein ışık hızına ulaşabilecek hiç bir nesnenin olmadığını gösteren ÖZEL GÖRELİLİK KURAMI nı yayımlar.
1906 R.A. Fessenden ilk radyo yayımını yapar.
1909 Paul Ehrlich frenginin tedavisi için ilk SALVARSAN ı hazırlar.
Leo Baekeland plastiklerin ilki olan BAKALİT’i geliştirir.
1911 Charles Kettering arabalar için ilk pratik ELEKTRİKLİ MARŞ ı icat eder.
Heike Kamerlingh-Onnes SÜPERİLETKENLİK i bulur.
1913 Henry Norris Russel ile Einar Hertzsprung, yıldızların doğumdan ölüme evrimini açıklayan, Hertzsprung-Russell Diyagramını yapmayı olanaklı kılan parlaklık ve renk grafiğini çıkarır.
1914 Walter Adams ile Arnold Kohlschutter yıldızların yalnızca spektrumlarından, milyonlarca uzak yuıldızın mesafesini belirlemeyi olanaklı kılan tam parlaklıklarını saptar.
1916 Einstein, eğri uzay zamanının neden olduğu çekim fikrini getiren GENEL GÖRELİLİK KURAMI nı yayımlar. Dolaylı olarak KARA DELİK lerin v arlığını ortaya koyar.
1918 Harlow Shaplay bizim SAMANYOLU GALAKSİSİ nin biçimini saptar.
1919 Bir güneş tutulması sonrası Einstein’ın Genel Görelilik Kuramı doğrulanır.
1921 Herman Oberth GEZEGENLERARASI BOŞLUKLARA DOĞRU FÜZELER başlıklı tezini yazar.
1924 Edwin Hubble Samanyolu nun ötesinde milyarlarca galaksinin varlığını keşfeder.
Arthur Eddington bir yıldızın parlaklığının kütleis ile ilişkili olduğunu bulur.
1925 John Logie Baird TELEVİZYON u gösterir.
1926 Robert Goddart, Satürn-5 Ay roketleri ile uzay mekiğinin müjdecisi olan sıvı yakıtlı bir roket ateşler.
Hubble evrenin genişlediğini ortaya koyar.
1928 Alexander Fleming PENİSİLİN i b ulur.
1930 Clive Tombaugh PLÜTON gezegenini bulur.
1935 Karl Jansky dış uzaydan gelen radyo dalgaları keşfeder, bu da RADYO GÖKBİLİMİ ni başlatır.
James Chadwick NÖTRON u bulur.
Robert Watson-Watt RADAR ı geliştirir.
1937 Niels Bohr ile John A.Wheeler NÜKLEER PARÇALANMA KURAMI nı geliştirir.
Farnk Whittle ilk JET MOTORU nu yapar.
1938 Lajos Biro TÜKENMEZ KALEM icat eder.
1939 Igor Sikorsky ilk HELİKOPTER i yapar.
J.Robert Oppenheimer ile Hartland Snyder KARA DELİK lerin varlığı konusunda öndeyilerde bulunur.
1941 Donald Bailey TAŞINABİLİR KÖPRÜ yü icat eder.
1942 Enrico Fermi Chicago ‘da bir duvar tenisi sahasında ilk kendi kendini besleyen NÜKLEER PARÇALANMA REAKSİYONU nu oluşturur.
John von Neumann ilk BİLGİSAYAR ı yapar.
Veri biriktirmek için manyetik bant bulunur.
1943 Jacques-Yves Cousteau TAŞINABİLİR DALMA ALETİ nin nasıl çalıştığını gösterir.
1945 İlk ATOM BOMBASI patlatılır.
1947 Charles “Chuck” Yeager SES DUVARI nı aşar.
Thor Heyerdahl tarih öncesi göçleri kanıtlamak için bir sal üzerinde 101 günde Polenezya’dan Peru’ya gider.
TRANSİSTÖR bulunur.
1948 John von Neumann kendi başına üreten makinelerin matematiğini geliştirir.
200 inçlik PALOMAR DAĞI TELESKOBU hizmete girdi.
İlk uzunçalar gramafon kaydı.
20.YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA BİLİM VE TEKNOLOJİDEKİ GELİŞMELER
1950 Alan Turing bilgisayarların zekasını ölçmek için TURİNG SINAMASI nı önerir.
1951 Atom enerjisinden ilk elektrik gücü elde edilir.
1952 İlk HİDROJEN BOMBASI patladı.
1957 İlk insan yapımı uydu olan Rusların Sputnik-1’i Dünyanın yörüngesine oturtuldu.
1958 Birleşik Devletler nükleer denizaltısı NAUTILUS, Kuzey Kutbu buz tabakasının altından geçti.
1960 İlk hava tahmini uydusu TİROS-1, Dünyayı çevrleyen bulutların televizyon görüntüsünü aktardı.
1961 Yuri Gagarin uzaydaki ilk insan olur.
Carl Sagan insan yerleşimine uygun hale getirmek için VENÜS’ün toprağının düzenlenmesi ni önerir.
Başkan J.F.Kennedy Birleşik Devletler’in 1970’ten önce Ay’a bir insan indireceği konusunda garanti verir.
1962 Herman Kahn nükleer savaş riskini azaltmak için uluslararası tartışmalara ESNEK TEPKİ kavramını sokar.
1963 T.A Matthews ile Alan Sandage KUSARLAR ı keşfeder.
Michael de Bakey yaşayan bir hastada ilk kez yapay bir kalp kullanır.
1965 Edward White ilk uzay yürüyüşünü yapar.
1969 Neil Armstrong Edwin “Buzz” Aldrin AYA AYAK BASAR.
1972 Başkan Richard Nixon uzay mekiklerinin yapılmasını emreder.
1976 VİKİNG uzay aracı MARS a yumuşak iniş yapar ve hiçbir yaşam belirtisi bulamaz.
1981 İlk uzay mekiği fırlatılır.
1983 Başkan Ronald Regan içerisinde insan bulunan sürekli bir uzay istasyonu kurulmasını emreder.
1986 Uzay mekiği CHALLENGER yörüngesine giderken infilak eder.
Rusya CHERNOBILL ‘de nükleer reaktör patlar.
1987 Büyük Macellan bulutundaki 1987A süpernova patlaması demir ve nikel zerrecikleri yayar; bu da bedenlerimizdeki ağır metallerin yıldız patlamalarından kaynaklandığını kanıtlar.
Avrupa Uzay Ajansı, süper güçelr tarafından yapılmış olmayan ilk insanlı uzay roketi ARIANNE-5’in yapılmasına karar verir.
1988 Uzayda üç milyon yılda yalnızca bir saniye ileri giden ya da geri kalan bir saat dakikliğinde kendi ekseni etrafında dönen PULSAR ın keşfi.
Uzay mekiği Discovery’nin başarılı uçuşu batıda insanlı uzay uçuşlarına olan güveni tazeler.
KAYNAKÇA:
BERRY,Adrian.Scientific Anecdotes: Bilimin Arka Yüzü Çeviren R.Levent Aysever Ankara: TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu,1996)
DİNÇEL, B. Ö., DİNÇEL, N. İ., & TOPAL ALTINDIS, Z. (2023). Yeni Normale Göz İçi Lenslerle Yeni Bakış. Bilim Armonisi, 5(2), 4-15. https://doi.org/10.37215/bilar.1010159
¹https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilar/issue/76244/1010159#article_cite
Altıparmak, K. (2016). Abaküs Eğitiminin Çalışan Hafıza Üzerindeki Etkisi: Deneysel bir Çalışma . Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 16 (3) , 0-0 . Retrieved from
²https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/24917/263004
Begtimur, M. E. (2018). İLK MATBAANIN MUCİDİ . Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi , (12) , 160-168 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/uygur/issue/41868/446658
