Besleyiciler (feeding system), döküm işlemi sırasında oluşabilecek döküm kusurlarını önlemek ve döküm parçalarının istenen kalite ve özelliklere sahip olmasını sağlamak için kullanılan önemli bir araçtır.

Döküm besleyicisi, döküm işlemi sırasında oluşan çekme veya küçülme kusurlarını gidermek amacıyla kullanılan bir sistemdir.

Döküm kalıbına eklenen bu ek parça, döküm malzemesinin çekilmesi veya soğuması sırasında oluşabilecek boşlukları ve çatlakları önlemek için erimiş metali besler ve doldurur.

Döküm besleyicisi, parçanın düzgün şekilde dolması ve son ürünün istenen kalite ve dayanıklılığa sahip olması için oldukça önemlidir.

Besleyicilerin Kullanım Alanları Nelerdir?

Otomotiv Endüstrisi:

Otomotiv endüstrisi, döküm besleyicisini motor blokları, silindir kafaları, şanzıman parçaları ve diğer motor bileşenleri gibi önemli parçaların üretiminde yaygın olarak kullanır. Döküm besleyicileri, parçaların döküm sırasında oluşabilecek boşlukları gidererek ve istenmeyen çatlakları önleyerek yüksek kaliteli ve dayanıklı motor parçalarının üretilmesini sağlar.

Makine Endüstrisi:

Makine endüstrisi, döküm besleyicisini dişliler, krank mili, yatak gövdeleri gibi karmaşık ve büyük parçaların üretiminde kullanır. Bu parçaların döküm sırasında oluşabilecek kusurları önlemek ve son ürünün sağlamlığını artırmak için döküm besleyicilerine başvurulur.

Savunma Sanayi:

Savunma sanayi, hassas ve güvenilir dökümlerin gerektiği önemli bir sektördür. Döküm besleyicileri, tank parçaları, top mermileri, füze gövdeleri ve diğer savunma ekipmanlarının üretiminde kullanılarak ürünlerin yüksek dayanıklılık ve güvenilirlik standartlarını karşılamasını sağlar.

Uçak ve Havacılık Endüstrisi:

Uçak ve havacılık endüstrisi, hafif ve yüksek mukavemetli dökümlerin önemli olduğu bir alandır. Döküm besleyicileri, uçak motorları, pervaneler, şasi parçaları ve diğer havacılık bileşenleri için güvenilir ve kaliteli dökümler elde etmek için kullanılır.

BESLEYİCİ TİPLERİNE GÖRE KULLANIM ALANLARI NELERDİR?

Tiplerine göre besleyicilerin kullanıldığı yerler aşağıdaki gibidir:

1)Üst Besleyiciler:

Düz bir besleme gerektiğinde uygulanır. Son zamanlarda pek yaygın olmayıp, kullanılmamaktadır.

2)Yan Besleyiciler(Kör Besleyici)

Bu ve dudak giriş ağır döküm parçalar için tipik birer örnektir.

Besleyici girişe yakın olarak yerleştirilir. Böylece sıcak banyo son duruma kadar beslenmiş olur. Bu tipe en iyi örnek BOB besleyicidir.

Boyunun tam ölçüleri döküm parçanın ağırlığına göre belirlenir. Boyun mümkün olduğu kadar kısa olmalıdır.(En iyi ölçü 25 mm.’ den kısa olmasıdır)

3)BOB Besleyiciler:

BOB’ un çapı döküm parça ölçüleri ve dökülecek malzemelerin kalitesine göre belirlenir. BOB’ un genel kesit alanı, beslenmesi gereken döküm parçanın %6~%8 ‘i kadardır. En uygun BOB besleyici pozisyonu; boyun kısmın BOB’ un en alt kısmından daha yükseğe yerleştirilmesidir. Bu durum, bu besleyicinin en önemli karakteristik özelliğidir.

4)Yolluk ve Geçiş:

Yolluk ve BOB’ u birleştiren geçiş BOB’ a girmeden önce gittikçe daralarak gelmeli ve BOB’ a teğet olarak yerleştirilmelidir. Böylelikle dökülen ergimiş metale dönme hareketi verilmiş olur. Sonuçta pislikler merkezde toplanır ve bir şamandıra gibi ergimiş metal üst yüzeyine yükselir.

20 kg.’ in altındaki küçük döküm parçaları için genel olarak BOB besleyici çapı 50~60mm.’dir.
200 kg’a kadar, orta büyüklüktekiler için 70~85 mm.
1000 kg’dan daha fazla dökümler için 90~135 mm. olmalıdır.

ANYHOW ’a göre bu tipte ergimiş metalin kalıp içine girişi düzgün olur, küçük boyuna sahip olduğu için döküm parçadan kolayca ayrılabilir. Çok karışık parçaları bile rahatlıkla besleyebilir.

5)CONNOR Tip Besleyiciler:

Dudak giriş; döküm parça kenarına ay biçiminde oturur. CONNOR geçiş ise, döküm parçanın kenarına dar ve uzun bir şekilde yerleşir.

Hazne ölçüsü:

Hazne ölçüsü için, kabul edilmiş bir değer yoktur. Yalnız tecrübelere dayanan değerler uygulanmaktadır.
Hazne yüksekliği (H):
Emniyetle verilecek yükseklik H = 2D
SAKAI ‘ye göre bu yükseklik her durumda 150-200 mm. olmalıdır.

Haznenin parça üzerine binme genişliği:

Bu genişlik prensip olarak 1,5~2,0 mm. olarak kabul edilir ve öyle uygulanır.

Amerika’da kabul edilen 3/32 (2,38 mm.)’ i geçmemelidir.

YAMAGUCHI’ ye göre yüksek kaliteli pik döküm FC_25 ve küresel grafitli dökme demirde 3~4 mm. olarak seçilecektir.
Hazne genişliği (D):

Genişlik te boy (C) ölçüsünde seçilebilir. Fakat C = 100 mm. den daha uzun olduğu zaman genişlik, D ölçüsü C ölçüsünün %80 ‘i olarak alınacaktır.

Döküm Metodu:

Döküm doğrudan doğruya hazne içerisine yapılmaz, yan tarafa yerleştirilmiş yolluktan yapılır. Üst üste bindirilen parça geçişe bağlanır. Yaş kum kalıplarda kum yanması ve aşınmalar meydana gelebilir. Bu yüzden bu kısma çok iyi bir pah kırmalı veya karbondioksit gibi sertleştirilmiş kum kullanılmalıdır. Mümkünse soğukta sertleşen kum kullanılmalıdır.

Döküm sıcaklığı:

Döküm sıcaklığı düşük ise, etki azalır. Eğer döküm sıcaklığı çok yüksek ise hacim küçülme boşlukları kaçınılmaz bir hale gelir. Genel olarak 1350~1380 C° uygundur.

6)Bütün Üst Yüzey Besleyicisi:

Silindir gömleği gibi silindirik kalıp, boyuna döküleceği zaman, besleyicinin ergimiş metal üst yüzeyinin tamamına yerleştirilmesi gereklidir.

Bu besleyici tipine bütün üst yüzey besleyicisi denir.

Bu yolluk tipinin alt kısmının büzülmesine yani çap küçültmeye gerek yoktur. Besleyici yüksekliğinin seçiminde ki en önemli nokta; ürünün silindirik kısmında besleyici hacim küçülmesi boşluklarının meydana gelmemesidir.

Özellikle kalem yolluk uygulanır. Gerek meme çaplarına gerekse birbirine göre aralarındaki mesafeye gerekli özeni göstermek gerekir.