Aşılama; sıvı metale çekirdek ilave edilmesidir. Böylece mikro yapı ve katılaşma mekanizmasında istenilen özellikler elde edilebilmektedir. Bu yazıda aşılama yöntemleri ve uygulama şekilleri hakkında bilgiler yer almaktadır.
Ön Aşılama:
Sıvı metalin içerisine, ergitme ocağında ya da metal ocaktan potaya alınırken çekirdeklenme etkisi yaratacak malzemeler ilave edilir.
Aşılama yöntemleri içerisinde gösterilebilecek ön aşılam uygulaması, metalürjik yapının ilk başladığı aşamadan itibaren, sıvı metalde en uygun yapı ve grafit oluşumunu sağlamak içindir. Ce-Zr-Mn içeren ön şartlandırıcı kullanılır ve sıvı metalin içerisindeki çözünmüş Oksijen seviyesinin, oksit bileşikleri oluşturarak, azalmasına ve sıvı metal içinde çekirdeklenmenin çekirdek dağılımının iyileştirilmesine etki eder.
Baryum ya da Alüminyum içeren ön şartlandırıcılar da vardır.
Ayrıca Silisyum Karbür ilavesi de sıvı metal içerisindeki çekirdek sayısını arttırdığı için ön şartlandırıcı olarak tanımlanabilir.
Pota Aşılaması:
Aşılama yöntemleri içinde en klasik aşılama yöntemidir. Aşılayıcı, sıvı metal ocaktan potaya alınırken ya da tretman potasından döküm potasına aktarılırken ilave edilir.
Bu uygulamada; sıvı metal miktarına bağlı olarak, 0,6mm ve 6 mm arasındaki tane iriliklerinde aşılayıcılar kullanılır.
Aşılayıcıların;
•Potanın dibine konulmaması
•Olabildiğince homojen şekilde akan metalin üstüne ilave edilmesi
gibi hususlara dikkat edilmesi önemlidir.
Tel Aşılama:
Bu yöntemde aşılayıcı, yuvarlak kesitli bir telin içerisine konmuş olarak metale eklenir.
Tel, sıvı metalin içerisine kontrollü olarak tel besleme makinası ile verilir. Bu şekilde hem tel boyu hem de tel besleme hızı kontrol edilerek hassas bir şekilde aşılayıcı sıvı metale verilmiş olur. Tel aşılama hem pota içinde hem de döküm ocaklarının döküm ağzında eklenebilir.
Akan Metale (stream) Aşılama: Aşılayıcı direkt olarak kalıba akan metalin içerisine aktarılır. Bu uygulamada döküm süresince sıvı metalin içerisine homojen bir şekilde aşı ilave edilebilmesi için, genel olarak aşılama makinesi kullanılır.
Bu uygulamada;
•En uygun aşı tane iriliği genel olarak 0,2 mm ve 0,7 mm arasındadır.
•Aşının çok kısa bir sürede çözünmesi gerektiğinden eklenen miktar %0,15 ten fazla olmamalıdır.
•Pota aşılamasına bakıldığında geç aşılama yapıldığından aşının etkinliğini kaybetmemesi önemli bir
avantajdır.(sönümleme)
•En yaygın olarak otomatik kalıplama makinelerine entegre edilmiş döküm ocaklarında kullanılır.
Kalıp İçi Aşılama:
Kalıp içi aşılamada, aşılayıcı sıvı metalin içerisine olabildiğince geç ilave edilir. Böylece aşıların etkinliğini kaybetme olasılığı en az seviyeye indirilmiş olur. Aşılama yöntemleri içersinde yer alan kalıp içi aşılamada, aşılayıcı sıvı metale, döküm havşasında ya da doğrudan yolluk sistemi içinde gerçekleşir. Böylece aşıların çözünmesi, dolum süresince havasız bir ortamda ve direkt olarak sıvı metalin içerisinde gerçekleşir.
Kalıp içi aşılama için blok şeklinde aşılayıcıların kullanılması tavsiye edilir. İnce taneli aşılayıcıların kullanılması durumunda çözünmemiş aşı malzemesinin kalıp içerisine girmesi ve döküm parça üstünde olumsuz etkileri olma riski bulunmaktadır.
